مرکز ثبت سرطان جمعیتی استان آذربایجان غربی

برنامه ثبت سرطان جمعیتی استان :

سرطان واژه ایی است که به بیش از ١٠٠ نوع بیماری اتلاق می شود. این بیماریها دارای تفاوتهای بسیار برحسب گروههای سنی، جنسی، قوم ها، اقلیم ها و ... می باشند. مجموعة اختلافات یاد شده موجب تفاوت در وضعیت اپیدمیولوژیک سرطانها نیز می گردد و بدین ترتیب این اختلافها کنترل و پیشگیری این بیماری را دچار پیچیدگی می سازد.

 سرطان بعد از بیماری های قلبی عروقی دومین عامل منجر به مرگ درجهان می باشد. امروزه میلیون ها نفر از افراد مبتلا به سرطان به علت شناسایی و درمان زودهنگام طول عمر بیشتری پیدا می کنند. سرطان یک بیماری جدید نیست و مردم را در سرتاسر جهان تحت تاثیر قرار داده است.

بر اساس گزارش IARC ، 12.7 میلیون مورد جدید سرطان در سال 2008 در سطح جهان وجود داشت که 5.6 میلیون در کشورهای پیشرفته و 7.1 میلیون در کشورهای درحال توسعه بود. تخمین ها در مورد مرگ ناشی از سرطان در سال 2008، 7.6 میلیون (حدود 21000 مرگ ناشی از سرطان در روز)، 2.8 میلیون در کشورهای توسعه یافته و 4.8 میلیون در کشورهای در حال توسعه بود. انتظار می رود که تا سال 2030 ، بار جهانی این بیماری  تا 21.4 میلیون مورد جدید سرطان و 13.2 میلیون مرگ ناشی از سرطان افزایش یابد که از علل آن می توان به رشد و افزایش سن جمعیت و کاهش مورتالیته کودکان و کاهش مرگ های ناشی از بیماری های عفونی در کشورهای در حال توسعه اشاره کرد. بار آتی این بیماری می تواند به علت همه گیر شدن نحوه زندگی به شیوه غربی مانند کشیدن سیگار، رژیم غذایی نامطلوب، عدم فعالیت فیزیکی و فاکتورهای تولیدمثلی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از موارد ذکر شده افزایش یابد.

پس از بیماری های قلبی عروقی و سوانح و حوادث، سرطان سومین عامل مرگ و میر در ایران است. سالانه بیش از 30000 نفر از ایرانیان در اثر سرطان جان خود را از دست می دهند. از طرفی با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور، پیشرفت تکنولوژی و دور شدن از سبک زندگی از محیط پاک، سالم و بدون آلاینده های سرطان زای صنعتی انتظار می رود موارد بروز سرطان در دو دهه آینده به دو برابر افزایش یابد، بنا به پیش بینی سازمان جهانی بهداشت بروز سرطان در ایران در سال 2020 به 85653 مورد در کل جمعیت و میزان مرگ و میر ناشی از سرطان به 62897 مورد خواهد رسید.

برنامه جامع کنترل سرطان به عنوان یک رویکرد ادغام یافته و هماهنگ به منظور کاهش بروز ابتلا و مرگ و میر از طریق پیشگیری (سطح اول)، تشخیص زودرس (سطح دوم)، درمان و بازتوانی و خدمات تسکینی (سطح سوم)، تعریف شده است.

با آموزش علایم و نشانه های اولیه سرطان های شایع برای عموم مردم، پزشکان سطح اول ارائه مراقبت های بهداشتی، پرستاران و پیراپزشکان می توان در برخی از سرطان های مرحله بیماری (stage) را در زمان تشخیص کاهش داد. از طرفی بر اساس راهبردهای پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت، غربالگری سرطان ها به شیوه فعال (برنامه ریزی شده)، تنها در برخی از سرطان ها مقرون به صرفه بوده که از بین آنها در کشور ما عملاٌ فقط سرطان های پستان و کولورکتال به عنوان نامزد های برنامه غربالگری مطرح می باشند.

نظام ثبت سرطان ایران به دنبال تصویب قانون ثبت و گزارش دهی اجباری سرطان در تاریخ پنجم مهرماه 1363 توسط مجلس شورای اسلامی، تصویب و برنامه اجرایی این قانون در یازده تیر ماه 1365 توسط سازمان مبارزه با سرطان طراحی شده و اولین گزارش اطلاعات ثبت سرطان ایران در سال 1365 با ثبت بالغ بر 18435 مورد سرطان منتشر شد. تا سال 1386 ثبت سرطان در مرکز مدیریت بیماری ها تنها بر اساس گزارش های پاتولوژی بوده است اما مطالعات متعدد نشان می دهد که با ثبت سرطان مبتنی بر پاتولوژی در بهترین شرایط، حداکثر می توان 80% موارد سرطانی را ثبت نمود. علت این محدودیت عدم شناسایی سرطان های مهلک و بسیاری از سرطان های ریه، کبد و پانکراس و تومورهای مغز و رتینوبلاستوم بدلیل عدم انجام نمونه برداری و درمان صرفا براساس علائم بالینی است. لذا به منظور ارتقای کمی و کیفی روند ثبت سرطان در کشور، اداره سرطان مرکز مدیریت بیماری ها از سال 1387 برنامه ثبت مبتنی بر جمعیت را در 20 دانشگاه کشور به عنوان مکمل ثبت پاتولوژی مستقر نمود.

در استان آذربایجان غربی از سال 1375 تا زمان معرفی برنامه نرم افزاری پارس موارد سرطانی از مراکز آسیب شناسی تشخیص طبی دولتی – خصوصی جمع آوری و بر اساس نظام طبقه بندی (MONTAC) ICD-9 کدبندی و گزارش می شد که سپس در قالب برنامه کشوری و با همکاری مراکز تشخیص طبی و آسیب شناسی و اساتید گروه پاتولوژی دانشگاه پی گیری گردید. از سال 1390 نرم افزار ICR برای ثبت موارد سرطانی در استان اجرا گردیده است و بر اساس نظام طبقه بندی ICD-O کدبندی و گزارش می شد. در حال حاضر اطلاعات پاتولوژیک از تمام مراکز پاتولوژی در سطح استان آذربایجان غربی جمع آوری می گردد. طی هماهنگی های به عمل آمده با معاونت غذا و دارو لیست بیماران سرطانی که مواد افیونی دریافت می کنند همراه با مدارک مورد نیاز در سطح استان جمع آوری می گردد و اخیرا نیز طی هماهنگی های به عمل آمده با معاونت درمان فرم شماره 4 در اختیار مراکزی که کموتراپی و رادیوتراپی در آنها انجام می گیرد و مراکز تشخیصی قرار داده خواهد شد و هر سه ماه یکبار اطلاعات از این مراکز جمع آوری خواهد شد. ضمنا بصورت سالیانه موارد مرگ ناشی از سرطان از طریق ثبت مرگ گروه توسعه شبکه دریافت می گردد.